วงการร้านสะดวกซื้อญี่ปุ่นกำลังก้าวไปไกลกว่าแค่การใช้หุ่นยนต์ควบคุมระยะไกลช่วยเติมสินค้าในสาขาห่างไกลเพื่อรับมือปัญหาขาดแคลนแรงงาน เมื่อล่าสุด เซเว่นอีเลฟเว่น ในญี่ปุ่นตัดสินใจอัพเกรดระบบกระจายสินค้าครั้งใหญ่ ด้วยการทดลองใช้ฝูงรถบรรทุกไร้คนขับ วิ่งส่งสินค้าระหว่างศูนย์กระจายสินค้าส่วนกลางกับภูมิภาค ระยะทางกว่า 500 กิโลเมตร ซึ่งนับเป็นครั้งแรกของวงการร้านสะดวกซื้อญี่ปุ่น

สำนักข่าว “นิกเคอิ เอเชีย” รายงานว่า “เซเว่นอีเลฟเว่น เจแปน” (Seven-Eleven Japan) ประกาศเริ่มการทดลองใช้ฝูงรถบรรทุกไร้คนขับ เพื่อกระจายสินค้าจากส่วนกลางไปยังศูนย์ภูมิภาคหวังรับมือกับปัญหาขาดแคลนพนักงานขับรถบรรทุกที่ยืดเยื้อมานาน และยังไม่มีท่าทีว่าจะคลี่คลาย

โดยยักษ์สะดวกซื้อระบุว่า การทดลองใช้รถบรรทุกไร้คนขับนี้จะเริ่มในเดือนเมษายน 2026 ด้วยความร่วมมือกับ 2 พันธมิตร คือ “มิตซุยแอนด์โค รีเทล กรุ๊ป” (Mitsui & Co. Retail Group) ผู้ให้บริการด้านขนส่งสินค้า และบริษัทสตาร์ตอัพ “ทีทู” (T2) ผู้พัฒนาเทคโนโลยีรถบรรทุกไร้คนขับ

สำหรับรถบรรทุกที่จะนำมาทดลองในครั้งนี้ จะใช้ระบบไร้คนขับระดับ 2 (Level 2) หรือระบบไร้คนขับแบบที่ยังมีมนุษย์นั่งไปด้วยเพื่อดูแล โดยจะวิ่งบนทางด่วนในเส้นทางจากศูนย์กระจายสินค้าใกล้โตเกียวไปยังศูนย์โอซากา ระยะทางประมาณ 450 กิโลเมตร ทั้งนี้ พนักงานขับรถที่นั่งไปด้วยจะเข้าควบคุมรถเองในจุดที่ต้องการความปลอดภัยเป็นพิเศษ เช่น ด่านเก็บเงิน และจุดที่มีการก่อสร้าง เป็นต้น

การใช้รถบรรทุกไร้คนขับในการขนส่งระยะทางไกลของเซเว่นอีเลฟเว่นนี้ นับเป็นครั้งแรกของวงการธุรกิจร้านสะดวกซื้อและซูเปอร์มาร์เก็ตของญี่ปุ่น ทำให้การทดลองนี้จะเป็นตัวพิสูจน์ความเป็นไปได้ของระบบขนส่งอัตโนมัติทั้งด้านเวลา และประสิทธิภาพ

“ชิเกรุ ยามากุจิ” เจ้าหน้าที่บริหารของเซเว่นอีเลฟเวน เจแปน กล่าวว่า โลจิสติกส์หรือการขนส่งสินค้า คือ หัวใจสำคัญของธุรกิจร้านสะดวกซื้อ ซึ่งมีพื้นที่ขายจำกัด และต้องจัดการกับสินค้าหลากหลายประเภท ดังนั้นเราจึงต้องหามาตรการรับมือการขาดแคลนพนักงานขับรถอย่างเร่งด่วน

สินค้าหลักในการทดลองนี้ประกอบด้วยผลิตภัณฑ์ที่สามารถเก็บในอุณหภูมิปกติจาก Seven Premium เฮาส์แบรนด์ของบริษัท เช่น ร่ม, ซุปมิโซะกึ่งสำเร็จรูปแบบถ้วย และกระดาษเช็ดมือ ซึ่งถูกเลือกเนื่องจากปริมาณการขนส่งที่สูงแต่น้ำหนักเบา จึงเหมาะสำหรับทดสอบการสั่นสะเทือนและการถ่ายเทน้ำหนักในตู้สินค้า โดยผลการทดลองขั้นต้นนี้ จะถูกนำไปใช้วางแผนการทดลองขั้นถัดไปด้วย

นอกจากประสิทธิภาพด้านการขนส่งแล้ว เซเว่นฯและพันธมิตรยังทดลองเรื่องความเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ด้วยการใช้เชื้อเพลิงสูตรพิเศษที่ผสมระหว่างน้ำมันดีเซลกับเชื้อเพลิงชีวภาพซึ่งผลิตจากน้ำมันทำอาหารใช้แล้วที่รวบรวมมาจากครัวของโรงเรียนและบ้านเรือนทั่วไป

เมื่อเดือนเมษายน 2024 ญี่ปุ่นเพิ่มความเข้มงวดของมาตรการควบคุมการทำงานล่วงเวลาสำหรับคนขับรถบรรทุก ส่งผลให้กระทรวงที่ดิน โครงสร้างพื้นฐาน การขนส่ง และการท่องเที่ยว คาดการณ์ว่า หากไม่มีมาตรการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงนี้ ซึ่งรู้จักกันในชื่อ “ปัญหา 2024” จะทำให้ขาดแคลนกำลังการขนส่งถึง 940 ล้านเมตริกตันภายในปีงบประมาณ 2030

“โคสุเกะ ชิบาตะ” ประธานและประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท มิตซุย แอนด์ โค รีเทล กรุ๊ป กล่าวว่า เรากังวลว่าเรื่องนี้จะทำให้เกิดความล่าช้าในการขนส่งสินค้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ห่างไกล ซึ่งอาจยิ่งทำให้ความเหลื่อมล้ำในพื้นที่ภูมิภาคกว้างขึ้น ดังนั้นเราจึงนำระบบรถขนส่งอัตโนมัติมาสร้างโซลูชั่นเพื่อแก้ไขปัญหาเหล่านี้

สอดคล้องกับความเห็นของ “ยามากูจิ” ที่เชื่อว่าการขับขี่อัตโนมัติ เป็นเทคโนโลยีที่มีศักยภาพมหาศาลในการแก้ไขปัญหาทางด้านโลจิสติกส์ต่าง ๆ ดังนั้นเซเว่นอีเลฟเว่นจึงตั้งใจที่จะเดินหน้าเรื่องนี้ ด้วยการทดลองทุกตัวเลือกที่เป็นไปได้

จากนี้ต้องรอชมประสิทธิภาพของฝูงรถบรรทุกไร้คนขับของเซเว่นอีเลฟเว่นและพันธมิตรว่าจะสามารถตอบโจทย์ปัญหาขาดแคลนคนขับรถบรรทุกในญี่ปุ่นได้มากน้อยแค่ไหน และจะมีการต่อยอดไปใช้ในธุรกิจอื่น ๆ ด้วยหรือไม่