ในยุคที่การทำธุรกรรมทางการเงินมีความหลากหลายมากขึ้น หลายคนยังสงสัยว่า เช็คเงินสด หรือแคชเชียร์เช็คสามารถนำไปขึ้นเงินได้ทันทีหรือไม่ บางครั้งเมื่อไปจ่ายค่าสินค้า หรือบริการด้วยเช็ค อีกฝ่ายอาจไม่รับ เพราะมองว่าไม่เทียบเท่าเงินสด ทำให้หลายคนเกิดความสับสน วันนี้เราจะมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับเช็คประเภทต่าง ๆ วิธีการใช้ และเมื่อไรที่ควรเลือกใช้เช็คแทนเงินสดกัน
เช็ค คือเอกสารในรูปแบบตราสารที่ “ผู้สั่งจ่าย” สั่งให้ธนาคารจ่ายเงินจำนวนหนึ่งให้แก่ “ผู้รับเงิน” เมื่อมีการทวงถาม กล่าวง่าย ๆ คือ เช็คเป็นตัวแทนของเงินสดที่เจ้าของเช็คมีเงินในบัญชี และพร้อมจ่ายให้กับผู้ที่ได้รับเช็ค ซึ่งผู้รับเช็คสามารถนำไปขึ้นเงินที่ธนาคารได้ตามเงื่อนไขที่กำหนด
เช็คเงินสดสามารถนำไปขึ้นเงินได้ทันทีที่ธนาคาร โดยผู้ถือเช็คไม่จำเป็นต้องเป็นผู้ที่ระบุชื่อในเช็ค เพราะในช่องผู้รับเงินจะเขียนว่า “เงินสด” แทนชื่อบุคคล อย่างไรก็ตาม มีเงื่อนไขว่า ผู้สั่งจ่ายเช็คจะต้องมีบัญชีที่ธนาคารเดียวกับธนาคารที่ออกเช็ค และต้องมีเงินในบัญชีเพียงพอ มิฉะนั้นจะเกิดปัญหาเช็คเด้ง ซึ่งมีความผิดตามกฎหมาย
นอกเหนือจากเช็คเงินสดที่หลายคนคุ้นเคย ยังมีเช็คอีกหลายประเภทที่มีวัตถุประสงค์การใช้งานแตกต่างกันไป แต่ละประเภทมีคุณสมบัติ และข้อจำกัดเฉพาะตัว
เช็คจ่ายตามสั่ง คือเช็คที่ต้องระบุชื่อผู้รับเงิน และวันที่ในเช็คให้ชัดเจน ผู้ที่จะนำเช็คไปขึ้นเงินต้องมีชื่อตรงกับที่ระบุบนเช็คเท่านั้น หากผู้รับเงินต้องการโอนสิทธิ์ให้ผู้อื่นเบิกเงินแทน จะต้องเซ็นชื่อกำกับด้านหลังเช็ค และทั้งผู้สั่งจ่าย และผู้รับเงินควรมีบัญชีที่ธนาคารเดียวกันเพื่อความสะดวก
เช็คของขวัญเป็นเช็คที่นิยมซื้อให้เป็นของขวัญในโอกาสพิเศษ โดยผู้ซื้อต้องจ่ายเงินสดให้กับธนาคารพร้อมค่าธรรมเนียม แล้วธนาคารจะออกเช็คให้ สามารถนำไปมอบให้กับใครก็ได้ เช่น ครอบครัว หรือคนรัก ผู้รับสามารถนำไปขึ้นเงินได้ตามมูลค่าที่ระบุไว้บนเช็ค
เช็คเดินทาง คือเช็คที่ผู้เดินทางนำหลักฐานการเดินทาง เช่น ตั๋วเครื่องบินหรือพาสปอร์ต มาซื้อจากธนาคาร เพื่อนำไปใช้เบิกเงินสดในต่างประเทศ หรือใช้จ่ายแทนเงินสด ความสะดวก และการยอมรับขึ้นอยู่กับนโยบายของร้านค้าในแต่ละประเทศ รวมถึงอาจมีค่าธรรมเนียมการใช้จ่ายแตกต่างกันไป
ดราฟต์ คือตั๋วแลกเงินสดที่แตกต่างจากแคชเชียร์เช็คและเช็คเงินสด ในแง่ที่ผู้ซื้อต้องเสียค่าธรรมเนียมตามมูลค่าที่ระบุบนดราฟต์ เช่น สองหมื่นแรกอาจเสียค่าธรรมเนียม 20 บาท สองหมื่นถัดไปอาจเสียหมื่นละ 10 บาท แต่ข้อดีคือ ผู้รับเงินไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียม เมื่อนำดราฟต์ไปขึ้นเงินที่สาขาอื่นนอกเหนือจากสาขาที่ออกดราฟต์
การใช้เช็คมีความปลอดภัยมากกว่าการถือเงินสดจำนวนมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่ต้องชำระค่าสินค้าหรือบริการที่มีมูลค่าสูง เช่น บ้าน คอนโด หรือรถยนต์ การพกเงินสดหลายล้านบาทติดตัวไปอาจก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อความปลอดภัย และอาจถูกโจรกรรมได้ง่าย การใช้เช็คเป็นทางเลือกที่ช่วยลดความเสี่ยงเหล่านี้
นอกจากนี้ การใช้เช็คยังช่วยป้องกันการฉ้อโกงได้ในระดับหนึ่ง เนื่องจากธนาคารสามารถตรวจสอบที่มาของเช็ค และข้อมูลการทำธุรกรรมย้อนหลังของผู้สั่งจ่ายได้ ทำให้ผู้รับเงินรู้สึกมั่นใจมากกว่าการรับเงินสดจำนวนมาก อีกทั้งการใช้เช็คยังช่วยให้สามารถบริหารสภาพคล่องทางการเงินได้ดีขึ้น โดยสามารถกำหนดเวลาในการเบิกเงิน และวางแผนการใช้จ่ายในส่วนที่จำเป็นก่อนได้
เช็คเป็นเครื่องมือทางการเงินที่ช่วยอำนวยความสะดวกในการทำธุรกรรมที่มีมูลค่าสูง โดยมีหลายประเภทให้เลือกใช้ตามความเหมาะสม สำหรับการใช้เช็คเงินสด ผู้รับสามารถนำไปขึ้นเงินได้ทันทีหากปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กำหนด แม้ว่าปัจจุบันจะมีทางเลือกในการชำระเงินที่หลากหลายขึ้น เช่น การโอนเงินออนไลน์หรือการใช้บัตรเครดิต แต่การใช้เช็คก็ยังคงมีข้อดีในแง่ของความปลอดภัย และการป้องกันการฉ้อโกง จึงเป็นทางเลือกที่ยังคงได้รับความนิยมสำหรับการทำธุรกรรมทางการเงินในบางสถานการณ์
